کتاب کودک و نوجوان
در مقاله حاضر اهدافی به شرح زیر دنبال می شود:
الف) ضرورت کتابخوانی از دوره پیش دبستانی تا نوجوانی
ب) ویژگی های کتاب مناسب
ج) شناسایی و لزوم خواندن کتاب های متنوع
د) شیوه کتابخوانی در دوره پیش از دبستان و بالاتر
درباره ضرورت کتاب خوانی از دوره پیش دبستانی تا نوجوانی همانگونه که آگاه هستید هنوز در کشورما و در بسیاری از کشورهای دیگر بیشترین شیوه آموزشی به کار رفته سخنرانی می باشد یعنی شما از طریق شنیدن ، فهمیدن می بایستی مطالب را یاد بگیرید این همان هوش کلامی است در هوش کلامی درک مطلب چه از طریق خواندن و چه از طریق شنیدن بسیار حائز اهمیت است. کتابهای درسی چه در دوره دبستان و چه در سایر دوره ها از نوشتار علمی برخوردارند و ساده و کودکانه ننوشته شده اند این مسئله در کتابهای دبیرستانی واضح تر می باشد. لذا لازم است کودک به سطحی بالاتر از آنچه فعلیت اوست سوق داده شود این همان فن داربست سازی است که ویگوتسکی متخصص روانشناسی عنوان می کند با فراهم کردن گفتگویهایی بالاتر از سن کودک ، کم کم او را برای رشد و تعالی آماده می کنید. خواندن کتاب در هر دوره سنی امکان افزایش خزانه لغت، شناخت دستور زبان متفاوت و درک متفاوت از آنها را فراهم می کند. در دوره پیش دبستانی سهم بارز این کتابها بر عهده اشکال و تصاویر می باشد اما با ورود به دوره نوجوانی نقش اشکال کم رنگ تر می گردد. بیشتر نوجوانانی که از خواندن کتابهای متفرقه اجتناب کرده اند اغلب در درک مطلب در دوره دبیرستان دچار مشکل هستند. یا در درس انشاء ضغیف عمل می کنند.
در مورد ویژگی های کتاب مناسب باید در انتخاب کتاب مناسب برای کودکان حتما سن کودک یا نوجوان را در نظر بگیرد. اما به طور کلی در دوره پیش از دبستان کتابهایی مناسب است که از تصاویر واضح و روشن در پیام رسانی استفاده شده باشد و کودک از طریق تصاویر به مسائل بسیاری پی ببرد از دیگر ویژگی های کتاب مناسب داشتن داستانی منسجم با شخصیت هایی است که به خوبی معرفی شده و برای کودک باور پذیر باشند و بهتر است مشکلات و مسائل شخصیت ها ی داستان مشابه مشکلاتی باشد که خود کوک نیز با آنها مواجه است.
از دیگر ویژگی های کتاب مناسب داشتن درونمایه ظنز و کمدی یا ارائه شعر در میانه داستان است. در ارتباط با کودکان خردسال پایان کتاب از اهمیت زیادی برخوردار است و باید داستان به خیر خوشی تمام شود و اگر مسئله یا مشکلی مطرح شده است در انتها باید به خوبی و خوشی حل شده باشد.
از خریدن کتابهایی که اطلاعات را بدون سازماندهی و صرفا جهت ارائه در صفحات کم ارائه می کنند اجتناب کنید زیرا بی علاقگی در کودک و نوجوان ایجاد می کند.
ضمنا حائز اهمیت است که چه برای کودک خردسال و چه برای نوجوان از حوزه های متقاوتی کتاب فراهم شود . کتاب تخیلی ، کتاب رئال با مسائل واقعی ، کتاب علمی ، کتاب تاریخی و …. . در خریدن کتاب داستان در یک حوزه بسنده نکنید حتی ممکن است کودک خردسال شما علاقه چندانی به کتبهای علمی که پر از عکس حیوانات مختلف است نداشته باشد یا از کل مطالب آن فقط نام چند حیوان را بشناسد اما همین کفایت می کند زیرا هر کتاب در یک حوزه بر یک سری از توانایی کودک اثر می گذارد. کتابهای تخیلی و علمی بر روی خلاقیت ، کتابهای رئال و علمی بر درک مطلب و خزانه لغت و … در نهایت اجتماع تمامی کتابها منجر به تشکیل یک ساخت شناختی غنی می شود.
در مورد شیوه کتاب خوانی در دوره بیش از دبستان مسئله حائز اهمیت آن است که شما نباید کتاب را بگونه ای برای کودک خود بخوانید انگار که متکلم وحده هستید بلکه در خواندن کتاب باید از شیوه دیالوگی استفاده کنید یعنی پاراگرافی را خوانده و سپس سوالاتی را یا شما از کودک ، یا کودک از شما بپرسد . رد و بدل کردن سوال و جواب باعث افزایش درک مطلب و خزانه لغت کودک می گردد.
در دوره های بالاتر با افزایش صفحات کتاب می توانید از کودک بخواهید خلاصه کتاب را برای شما بگویید و از سن ده سالگی به بعد خلاصه را برای شما بنویسد .
